Değerli BUSİAD’ lılar

Bu sayımızda, büromuza çok sayıda soru gelen iki konuyu özetlemek istiyorum.

Birincisi yaz ayları sebebiyle SENELİK İZİNLER hakkındadır.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI VE İZİN SÜRELERİ:

Çalışanlara verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi ve yaşına bakılarak belirlenmektedir.

İş Kanunu’nun 53’üncü maddesine göre işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere aşağıda belirtilen yıllık ücretli izinler verilir.

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,

b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,

c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,  az olamayacaktır.

Onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 56’ıncı maddesine göre, yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatili günleri izin süresinden sayılmayacaktır. İzin süreleri tarafların anlaşması ile bir bölümünün on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.  İşveren tarafından verilen diğer izinler yıllık izne mahsup edilemez.

Uygulamada özellikle 5’inci yıl izninin kaç gün olarak kullandırılacağı konusu tartışılmaktadır. İş Kanunu’nun “54 ve 55’inci maddelerine göre çalışan için hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır” hükmü gereği, işçi, yıllık ücretli iznini bir sonraki çalışma yılı içerisinde kullanacaktır.

ÖRNEK;

15 yıl (dahil) ve daha fazla izin kullanımlarında yukarıdaki tablo uygulamasına devam edilerek izin süreleri hesaplanabilir.

İş Kanunu ile ilgili Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin 15. ve 20. maddesine göre YILLIK İZİN KAYIT BELGESİ (DEFTERİ) tutulması gerekmektedir. Ayrıca 100 kişiden fazla işçi çalıştıran işyerleri işveren veya işveren vekilini temsilen 1 kişi ve işçileri temsilen 2 kişi olmak üzere 3 kişiden oluşan İZİN KURULU kurmak zorundadır.

GİDER PUSULASI HANGİ ÖDEMELER İÇİN KULLANILABİLİR?

Diğeri konu ise piyasada çok yanlış uygulamalar yapılan bir belgedir. GİDER PUSULASININ uygulanma alanı çok sınırlıdır. Gider karşılığı gider pusulasını tanzim ederken aşağıdaki açıklamalara dikkat edilmesini öneriyorum.

Vergi Usul Kanununun 234 üncü maddesinde de;

“Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası  vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.

Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev’i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur.

Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.”

hükmüne yer verilmiştir.

Gelir Vergisi Kanununun 9/2 nci maddesinde de; bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı, vergiden muaf esnaf olarak tanımlanmıştır.

Bazı işletmelerde yukarıda bahsedilen ve özellikle hamal olarak nitelendirilebilecek kişilerden alınan yükleme – boşaltma ile haftanın veya ayın belli günlerinde alınan bahçe bakım ve temizlik hizmetlerinin süreklilik arz edecek şekilde alınması halinde bu kişilere ödenen paralar ücret niteliğindedir. Sözleşme olmasa bile o kişinin ayın veya haftanın hangi günlerinde gelip o hizmeti vereceği önceden bellidir. Bir ay içinde toplam 2 gün de çalışsa bu kişilere yapılan ödemeler için gider pusulası değil ücret bordrosu düzenlenmeli ve SGK kurumuna da gerekli bildirim yapılmalıdır.

Ayrıca, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine yıl içerisinde sık sık ticari mal satan kişiler için gider pusulası düzenlenemez. Yapılan iş süreklilik kazandığı için bu kişilerin gelir vergisi mükellefi olması ve fatura kesmesi gerekir.

Ticari işletmelere, vakıflara ve derneklere ait büro veya işyerlerinde daimi veya aralıklı çalışanlara yapılan ödemeler kesinlikle ücret olduğundan gider pusulasıyla ödeme yapılması kanunlarımıza aykırıdır.

Hizmetin alınması sırasında aynı işin, belli bir süre sonra aynı kişi veya kişilerden tekrar alınacağı belli değilse yukarıda bahsedilen işler değişik ve rastgele kişilere yaptırılıyorsa gider pusulası düzenlenebilir. 

Şerif ARI

Yeminli Mali Müşavir